Poszkodowany działaniem lekarza pacjent ma szereg roszczeń, które może zgłaszać w różnych postępowaniach (o tym pisałam tutaj i tutaj). Poza odszkodowaniem, zadośćuczynieniem i rentą pacjent ma także roszczenie o zadośćuczynienie za naruszenie praw pacjenta. Kiedy i na jakich zasadach pacjent może zgłosić swoje żądanie?

Prawa pacjenta

Pacjent ma szereg praw (też obowiązków, ale o tym w innym wpisie). Otwarty katalog praw pacjenta zawarty jest przede wszystkim w ustawie o ochronie praw pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, ale uprawnienia te zawarte są także w Konstytucji.

Przykładowo, pacjent ma prawo do:

1. świadczeń zdrowotnych:

• odpowiadających aktualnej wiedzy medycznej
• udzielanych z należytą starannością
• w odpowiednich warunkach
• zgodnie z zasadami etyki zawodowej
• udzielanych natychmiast w przypadku zagrożenia życia lub zdrowia

2. zasięgnięcia opinii innego lekarza lub konsylium lekarskiego, a także do zgłoszenia sprzeciwu wobec opinii albo orzeczenia lekarza

3. informacji:

Pacjent ma prawo (z którego może nie chcieć skorzystać) do uzyskania od lekarza informacji o:

• stanie zdrowia,
• rozpoznaniu,
• proponowanych i możliwych metodach diagnostycznych i leczniczych,
• dających się przewidzieć następstwach zastosowania bądź też zaniechania metod leczniczych (w tym skutki uboczne)
• wynikach leczenia
• rokowaniu

4. uzyskania dostatecznie wczesnej informacji o zamiarze odstąpienia przez lekarza od leczenia oraz wskazania możliwości uzyskania świadczenia u innego lekarza

5. informacji o prawach pacjenta – placówka powinna udostępnić taką informację na piśmie w ogólnie dostępnym miejscu w placówce

6. tajemnicy informacji

7. wyrażenia zgody na udzielenie świadczeń zdrowotnych

Udzielenie zgody przez pacjenta powinno być poprzedzone udzieleniem mu przez lekarza wszelkich informacji, zgodnie z pkt. 3 powyżej.

8. poszanowania intymności i godności pacjenta, w tym prawo pacjenta:

• do umierania w spokoju i godności,
• udzielania mu świadczeń zdrowotnych w obecności osoby bliskiej
• do leczenia bólu
• decydowania o nawiązaniu lub / i utrzymywaniu kontaktu z osobami trzecimi
• do ograniczenia obecności osób trzecich (wykonujących zawód medyczny, ale w danym momencie nie udzielających pacjentowi świadczeń) przy udzielaniu świadczeń

9. dokumentacji medycznej

Pacjent ma prawo do dostępu do swojej dokumentacji medycznej, w tym także do wszystkich dokumentów dotyczących jego stanu zdrowia i udzielonych mu świadczeń.

Pacjent ma prawo:

• wglądu do dokumentacji,
• wykonania jej kopii, otrzymania odpisów oraz wyciągów
• do wydania oryginału dokumentacji, jednak z zastrzeżeniem jej zwrotu
• otrzymania dokumentacji za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej
• otrzymania dokumentacji na nośniku danych

Prawo do uzyskania dokumentacji medycznej przysługuje pacjentowi, jego przedstawicielowi ustawowemu, a także osobie upoważnionej przez pacjenta. Od 09 lutego 2019r. – po śmierci pacjenta dokumentacja może być udzielana osobie upoważnionej przez pacjenta za życia, przedstawicielowi ustawowemu pacjenta lub osobie bliskiej (chyba że sprzeciwi się temu inna osoba bliska lub sprzeciw wyraził za życia pacjent – sprzeciw pacjenta powinien być dołączony do dokumentacji medycznej).

Roszczenia pacjenta     

W sytuacji gdy prawa pacjenta zostały naruszone w sposób zawiniony, pacjent może dochodzić zapłaty zadośćuczynienia. Podstawą prawną żądania jest art. 4 ust. 1 ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta w zw. z art. 448 k.c.

W tym przypadku nie musi dojść do powstania szkody u pacjenta. Zadośćuczynienie przysługuje już z tytułu zawinionego naruszenia jego praw. Naruszeniem może być np. naruszenie właściwego standardu opieki medycznej, które powoduje ujemne doznania psychiczne u pacjenta, dyskomfort, czy też utratę zaufania pacjenta do lekarza i in.

Zadośćuczynienie za naruszenie praw pacjenta a inne roszczenia pacjenta

Zadośćuczynienie za naruszenie praw pacjenta jest niezależne od odszkodowania i zadośćuczynienia z tytułu błędu medycznego. Pacjent może dokonać wyboru konkretnego roszczenia, ale może też zgłosić wszystkie żądania w jednym postępowaniu.

Kiedy sąd nie przyzna zadośćuczynienia?

Sąd nie przyzna zadośćuczynienia w przypadku zawinionego naruszenia praw pacjenta do:

• przechowywania rzeczy wartościowych w depozycie podmiotu leczniczego wykonującego działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne
• informacji o rodzaju i zakresie świadczeń zdrowotnych udzielanych przez podmioty udzielające świadczeń zdrowotnych
• dostępu do dokumentacji medycznej dotyczącej jego stanu zdrowia
• zgłaszania działań niepożądanych produktów leczniczych