W sprawach o podział majątku dochodzi nie tylko do podziału wspólnie zgromadzonego przez małżonków dobytku. Małżonkowie mogą dokonać także stosownych rozliczeń w zakresie poczynionych nakładów pomiędzy masami majątkowymi, spłaconych długów i in. Czy możliwe jest rozliczenie pomiędzy małżonkami nakładów z majątków osobistych?
Podział majątku po ustaniu wspólności majątkowej
W sprawach o podział majątku podziałowi podlega majątek wspólnie zgromadzony przez małżonków w trakcie trwania wspólności majątkowej. Do podziału majątku może dojść zarówno w drodze umowy zawartej między małżonkami, jak i wyniku orzeczenia wydane przez właściwy sąd rejonowy.
Niezależnie od przyjętej formy, w ramach podziału majątku małżonkowie mogą rozliczyć także roszczenia z tytułu:
- wydatków i nakładów poczynionych z majątku wspólnego na majątek osobisty każdego z małżonków
- wydatków i nakładów poczynionych przez każdego z małżonków z jego majątku osobistego na majątek wspólny (więcej można przeczytać tutaj)
- posiadania przedmiotów należących do majątku wspólnego (więcej można przeczytać tutaj)
- pobranych pożytków i innych przychodów z majątku wspólnego w okresie między ustaniem wspólności majątkowej a dokonaniem podziału majątku (więcej można przeczytać tutaj)
- spłaconych długów (więcej można przeczytać tutaj)
- roszczenie z art. 231 k.c. (więcej można przeczytać tutaj i tutaj)
Prekluzja w sprawach o podział majątku
Warto pamiętać, że możliwość zgłoszenia powyższych roszczeń jest ograniczona w czasie. Po uprawomocnieniu się postanowienia o podziale majątku nie będzie już możliwości dokonania rozliczeń z tytułu roszczeń, które mogły być przedmiotem rozstrzygnięcia sądu. O prekluzji można więcej przeczytać tutaj.
Rozliczenie nakładów i wydatków
Podstawowy przepis kodeksu rodzinnego i opiekuńczego dotyczący możliwych do dokonania między małżonkami rozliczeń (art. 45 k.r.o.) dotyczy jedynie rozliczeń nakładów i wydatków:
- z majątku wspólnego na majątki osobiste małżonków
- z majątków osobistych małżonków na majątek wspólny
Nie ma więc żadnych wątpliwości, że rozliczenia dokonanych przesunięć pomiędzy wskazanymi masami majątkowymi mogą być dokonane w sprawie o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej.
Rozliczenie pomiędzy małżonkami nakładów z majątków osobistych
Powyżej wskazany przepis nie obejmuje rozliczeń dotyczących nakładów i wydatków poczynionych pomiędzy majątkami osobistymi małżonków. Podstawy takich rozliczeń należy szukać w kodeksie cywilnym. Małżonek chcący rozliczyć poczyniony nakład co do zasady musi złożyć pozew o zapłatę przeciwko drugiemu małżonkowi. Przebieg sprawy będzie podlegał rygorom postępowania procesowego. Od pozwu takiego małżonek będzie musiał także uiścić opłatę stosunkową. (jeśli jego roszczenie jest większe niż 20 tys. opłata będzie wynosiła 5% wartości żądanej kwoty). Sprawa taka będzie toczyła się niezależnie od postępowania o podział majątku.
Możliwość dokonania rozliczenia w toku postępowania o podział majątku
W wyjątkowych sytuacjach istnieje możliwość dokonania rozliczenia poczynionych nakładów i wydatków pomiędzy majątkami osobistymi w toku postępowania o podział majątku.
O wyjątkowej sytuacji można mówić wtedy, gdy zachodzi potrzeba kompleksowego rozliczenia małżonków w jednym postępowaniu.
Z takim przypadkiem będziemy mieli do czynienia, jeśli do rozliczenia pozostają nakłady na dany przedmiot majątku osobistego małżonka poczynione zarówno z majątku wspólnego, jak i majątku osobistego współmałżonka.
Np. nakłady i wydatki na nieruchomość stanowiącą majątek osobisty jednego małżonka poczynione zostały zarówno z majątku wspólnego (np. spłacone raty kredytu i pożyczki na remont) oraz z majątku osobistego współmałżonka (np. sfinansowany z majątku osobistego remont i część spłaconych rat kredytu). Dzielenie tych rozliczeń na dwie osobne sprawy pozostawałoby w sprzeczności chociażby z ekonomiką procesową i byłoby bezcelowe. W każdej z tych spraw i tak musiałoby dojść do wyliczenia nakładów poczynionych zarówno z majątku wspólnego, jak i z majątku osobistego. A na skutek tego, dochodziłoby do dublowania takich samych czynności procesowych i tych samych dowodów. Np zeznania świadków, stron, ale przede wszystkich kosztownych opinii biegłych.
Jest to w zasadzie jedyny wyjątek od zasady, że w toku postępowania o podział majątku małżonkowie mogą dokonać rozliczeń przesunięć jedynie między majątkiem wspólnym i majątkami osobistymi.
