Sprawy o podział majątku same w sobie są skomplikowane i nieprzyjemne dla uczestników. Skala nieprzyjemności i nagromadzenia emocji porównywana jest często do sprawy rozwodowej, w której – wtedy jeszcze – małżonkowie walczą o wszystko. Dla niektórych sprawa o podział majątku to swoiste być albo nie być po rozwodzie. Jakie zatem pułapki mogą czekać na byłych małżonków? Jakie roszczenia powinny być zgłoszone w sprawie o podział majątku? Czy prekluzja w sprawach o podział majątku jest zagrożeniem dla uczestników?

Skutki podziału majątku

Uprawomocnienie się postanowienia sądu o podziale majątku wspólnego tworzy nową rzeczywistość zarówno faktyczną jak i prawną. Orzeczenia podziałowe są orzeczeniami konstytutywnymi, tj. kształtującymi prawo. Na mocy postanowienia sądu przenoszona jest własność rzeczy na konkretnie wskazanego uczestnika – nie ma już współwłasności. Wyjątkiem będzie sytuacja, w której podział majątku ma nastąpić poprzez sprzedaż przedmiotów wchodzących do majątku wspólnego. W takiej sytuacji ustanie współwłasności następuje z momentem przejścia własności na podmiot trzeci (kupującego).

Postanowienia odnoszące się do spłat, dopłat, opuszczenia lokalu i wydania rzeczy stanowią tytuł egzekucyjny. Oznacza to tyle, że nie trzeba wszczynać odrębnego postępowania, np. eksmisyjnego.

Pułapki

Na razie wszystko wygląd ładnie, to gdzie te pułapki?

Jedną z brzemiennych w skutkach pułapek będzie prekluzja, która także i w innych postępowaniach może być niemiłym zaskoczeniem dla uczestnika sprawy. Ale jakie skutki będzie miała w sprawach o podział majątku i jak zapobiec negatywnym skutkom?

Prekluzja w sprawach o podział majątku

Prekluzja oznacza ograniczenie czasu w jakim mogą zostać zgłoszone żądania uczestników postępowania – w tym przypadku momentem końcowym będzie uprawomocnienie się postanowienia o podziale majątku.

Co to oznacza?

Po uprawomocnieniu się orzeczenia sądu, uczestnicy nie mogą dochodzić roszczeń, które powinny być zgłoszone w toku postępowania o podział majątku. Nawet jeśli ich nie zgłosili. Co więcej, wierzytelności takiej nie można przedstawić do potrącenia, bowiem nie będzie możliwe jej dochodzenie przed sądem. Możliwość dochodzenia przed sądem jest jedną z przesłanek wymienionych wprost w przepisie dotyczącym możliwości dokonania potrącenia.

Jakie roszczenia powinno się zgłosić w toku postępowania o podział majątku?

Aby nie utracić możliwość dochodzenia w ogóle tych roszczeń w przyszłości, uczestnicy powinni w postępowaniu o podział majątku zgłosić żądania (o ile oczywiście takie roszczenia istnieją w konkretnym stanie faktycznym):

USTALENIA:

• nierównych udziałów w majątku wspólnym
• prawa własności
• prawa do żądania podziału majątku

ROZLICZENIA:

• wydatków, nakładów i innych świadczeń z majątku wspólnego na majątek osobisty lub odwrotnie – w tym także roszczenie z art. 231 k.c., tj. żądanie przeniesienia własności nieruchomości zajętej przez budynek (więcej o roszczeniu pisałam tutaj i tutaj)
• z tytułu posiadania przez byłych małżonków poszczególnych przedmiotów wchodzących do majątku wspólnego
• pobranych pożytków i innych dochodów z przedmiotów należących do majątku wspólnego – pobranych w okresie między ustaniem wspólności, a dokonaniem podziału majątku wspólnego
• poczynionych nakładów na przedmioty wchodzące do majątku wspólnego
• spłaty wspólnych długów – w sytuacji gdy po ustaniu wspólności, ale jeszcze przed dokonaniem podziału majątku, jeden z małżonków spłaca z majątku osobistego długi ciążące w trakcie trwania małżeństwa na obojgu małżonkach

Kiedy należy zgłosić roszczenia?

Roszczenia powinny zostać zawarte już we wniosku o podział majątku, bowiem ich zgłoszenie nie będzie możliwe na etapie postępowania apelacyjnego. Jedynym wyjątkiem będzie sytuacja, w której roszczenie powstało i stało się wymagalne dopiero po wydaniu orzeczenia w pierwszej instancji.

Ze względu na skalę skutków i ich powagę, warto rozważyć konsultację z profesjonalnym pełnomocnikiem. Adwokat doradzi jak odnaleźć się w sytuacji oraz o czym pamiętać w trakcie postępowania lub w sposób kompleksowy przygotowuje i poprowadzi sprawę.